صنعت دخانیات صنعتی سودآور در تمام جهان به حساب می‌آید، اما در ایران بدلیل انتخاب مدیران غیرمتخصص، شرکت دخانیات ایران هزاران میلیارد بدهی و صدها هزار میلیارد زیان انباشته دارد.
امروز نفس شرکت دخانیات ایران به شماره افتاده و به سمت هفت تپه‌ای شدن شتابان پیش می‌رود، در چنین شرایطی، وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی به جای انتخاب گزینه‌ای کارآمد و مجرب برای مدیریت شرکت دخانیات، مدیر قبلی را برکنار و مدیری را از خارج از صنعت جایگزین کرده که در کارنامه خود تجربه بنگاهداری را نیز به همراه ندارد.
مهدی آشتیانی مدیر جدید شرکت دخانیات پیش از این از همکاران صولت مرتضوی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در نهاد ریاست جمهوری بوده است و چهره‌ای شناخته شده در صنعت دخانیات نیست.
گفته می‌شود مهدی آشتیانی که بر صندلی مدیرعاملی شرکت دخانیات ایران، با قدمتی بیش از یک قرن تکیه زده، پیش از این فرصتی برای آشنایی با امور بنگاهداری نداشته و در دولت نهم در حوزه تشریفات معاونت رییس‌جمهور وقت مسولیت داشته و در واقع همکار مدیرعامل قبلی شرکت دخانیات بوده و از نظر تخصص در حوزه بنگاهداری و مدیریت در صنعت دخانیات شباهت زیادی با سلف خود دارد.
این انتخاب به شاعبه اولویت داشتن مباحث سیاسی نسبت به مبانی دیگر از جمله دانش، تجربه و تخصص در انتصابات وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دامن می‌زند و از آن به بی‌اعتنایی به واقعیت‌های موجود در یک شرکت بحران زده تعبیر شده است.
شرکت دخانیات ایران، روزهای پر فراز و نشیب زیادی دیده است چنانکه روزی که محمد شیخان روی کار آمد پرونده‌های خاک گرفته قدیمی را ورق زد و اعلام کرد؛ خاک این پرونده‌ها را می‌تکاند و آنها را به جریان خواهد انداخت و از طرفی به این موضوع که امور حاکمیتی را به‌عنوان یکی از منابع درآمدی شرکت دخانیات، از ید این شرکت خارج کرده‌اند، انتقاد داشت.
شیخان که با وعده سودسازی در شرکت دخانیات آمده بود، عمر مدیریتش خیلی دوام نیاورد و اقداماتی انجام داد که مشکلات متعددی به شرکت دخانیات تحمیل کرد، از جذب هزار نفر در یکسال تا ادعای توسعه کشت توتون و تنباکو در آن سوی مرزها! اقداماتی که قطعا هزینه‌هایی را برای شرکت دخانیات به همراه خواهد آورد و نتیجه آن در آینده مشخص می‌شود.
در شرایطی که وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی بخش تولید در پروژه‌های کشت فراسرزمینی موفق نبوده، شرکت دخانیات با دستور شیخان از زیمبابوه تا مکزیک دنبال عقد قرارداد های کشت فراسرزمینی بود تا تولید توتون را در خارج از ایران توسعه دهد. در حالی که قادر به انجام تعهدات قراردادی خود در مقابل توتون کاران ایرانی نبود، اقداماتی که در سال‌های آتی نتایج آن مشخص می‌شد.
او بسیار علیه مافیای دخانیات و شرکت‌های رقیب شعار داد اما در ورای این شعارها عملکردش به نفع رقبا و تضعیف شرکت و از دست رفتن سهم از بازار تمام شد و با انتصاب افراد غیرمتخصص در امور کنترل کیفی،مواد اولیه نا مرغوب خریداری و مورد استفاده قرار گرفت و کیفیت محصول شرکت دخانیات ایران آسیب دید و با حمایت از افزایش مالیات دخانیات زمینه را برای کمک به قاچاق کالای دخانی فراهم کرد.
برنامه‌ریزی برای اصلاح سبد، راهی که شیخان هموار کرد و با توقف تولید و کاهش در آمدهای عملیاتی شرکت، زمینه را برای توجیه حراج داراییها یا به قولی مولد سازی داراییها فراهم کرد و امروز این نگرانی وجود دارد که این مسیر ادامه پیدا کند.
در شرایطی که مهدی عیسی زاده رئیس کمیسیون اجتماعی در صحن علنی مجلس شرکت دخانیات را مجموعه‌ای در حال فروپاشی معرفی می‌کند و بر این باور است که این شرکت حدود میلیاردها تومان زیان انباشته و ۴ هزار میلیارد تومان بدهی دارد، همچنین بر مبنای آمار دیوان محاسبات ۲۰۰ پرونده دارد که نمی‌تواند ادامه کار دهد، آیا نباید برای چنین مجموعه‌ای مدیری کارآمد و حرفه ای انتخاب می‌شد که انبوه مشکلات را مرتفع و مسیر شرکت را در لبه پرتگاه عوض می کرد.
مدیرعامل جدید در مراسم معارفه‌اش وعده داده است که مدلی را طراحی می‌کند که کارکنان دخانیات در سود شرکت سهیم شوند زیرا این موضوع موجب بالارفتن انگیزه و افزایش سودآوری خواهد شد.
آیا ایشان نمی داند که شرکتی که تحویل گرفته با نبود مواد اولیه، بدهکاری، بی‌اعتمادی در بازار، مدیران غیرمتخصص و…مواجه است و آیا اندوخته تجربی و تخصصی برای موجهه با این مشکلات را دارد.
این سوال نیز مطرح است که در انتخاب مدیران شرکت دخانیات مصوبه هیات وزیران در مورد صلاحیت مدیران شرکت‌ها در نظر گرفته شده است.
آنچه مسلم است برای مدیریت صنعتی با قدمت صدسال نیاز به تجربه و توان مدیریتی بالا است و آنچه امروز پیش روی صنعت دخانیات قرار گرفته، نمی‌تواند این صنعت را به سر منزل مقصود و نقطه مطلوب برساند و صندوق فولاد و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قبل از آنکه دیر شود، و معیشت ده‌ها هزار کارگر و کشاورز آسیب ببیند تدبیر مناسب برای این شرکت بحران زده بیاندیشند.
فهرست