به گزارش اتاق ایران، هشتمین رویداد روز ملی آب به همت مرکز مطالعات راهبردی آب و کشاورزی اتاق ایران با شعار ریاضت آبی، مشارکت همگانی، شتاب در تغییر، با مشارکت دستگاه‌ها اجرایی، سازمان‌های مردم‌نهاد و کارشناسان برگزار شد.
در هشتمین بزرگداشت روز ملی آب، محمد شریعتمدار، رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران درباره رویداد روز ملی آب گفت: از سال ۱۳۹۴ پس از عضویت اتاق ایران در شورای جهانی آب و به پیروی از مراسم روز جهانی آب توسط سازمان ملل به ابتکار اتاق ایران برگزار شد. هدف از برگزاری این مراسم علاوه بر قدردانی از تلاش‌گران عرصهٔ آب کشور، کوشش برای هشدار به جامعه، مدیران، سیاستگذاران و تصمیم‌گیران و به عموم مردم است، زیرا آب در این سرزمین همواره مورد توجه بوده است. نیاکان ما در مواجهه با خشکسالی‌های سخت و طاقت‌فرسا قرار داشتند، ولی همواره با تعقل و مشارکت منابع آب را در کشور مدیریت کردند. ایرانیان کهن مبدع روش‌های تنظیم، تحویل، انتقال و توزیع آب و سازه‌های سازگار با طبیعت مانند قنات و یا آب‌انبارها بودند.
او ادامه داد: اتاق ایران از اواخر دهه ۷۰ با تشکیل کمسیون کشاورزی در زمینه کشاورزی فعال گردید. سپس در جریان اصلاح قانون فضای کسب و کار و در اجرای بند الف تبصره ماده یک قانون بهبود فضای کسب و کار که در اسفند ماه سال ۱۳۹۰ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، اتاق ایران موظف گردید وظایف ناشی از بند د ماده ۹۱ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهار قانون اساسی در حیطه کشاورزی، آب، منابع طبیعی، صنایع غذایی را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهد و به این ترتیب با تشکیل «مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب» فعالیت‌های خود در زمینه آب و کشاورزی را گسترش داد.
شریعتمدار گفت: این مرکز توانسته با ایجاد چارچوب فکری و اجرایی مبنی بر تعامل، همفکری و همکاری و با شناسایی ذی‌نفعان، صاحب‌نظران، خبرگان غیردولتی و دانشگاهی و ایجاد فضای مشارکت فعال آنان در کنار کارشناسان دولتی در رایزنی‌ها و با بهره‌گیری از تجارب خارجی در صحنه آب، کشاورزی و زیست‌محیطی کشور اقدامات راهبردی مؤثری به انجام برساند.
رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در ادامه این نشست درباره فعالیت‌های مرتبط با آب مرکز ملی مطالعات اهبردی کشاورزی و آب ایران گفت که عبارت‌اند از: ارسال گزارش مبسوطی از آثار تصمیمات دولت وقت در طرح توسعه کشاورزی فدک و ابراز نگرانی از اثرات واگذاری اراضی بر امنیت آبی به دفتر مقام رهبری و رؤسای سه قوا در سال ۱۳۹۰ و در نتیجه توقف طرح؛ بررسی آثار اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی افت سطح آب زیرزمینی دشت‌های ممنوعه و بحرانی و اثرات آن بر فضای کسب و کار فعالان کشاورزی؛ برآورد ارزش اقتصادی آب از دست‌رفتهٔ ناشی از ضایعات محصولات کشاورزی (زراعی و باغی آبی)؛ از مرحله برداشت تا قبل از مصرف (براساس محاسبات انجام شده مقدار آب تلف شده ناشی از ضایعات محصولات کشاورزی به میزان ۳/۹ میلیارد متر مکعب معادل حدود ۴۵ درصد حجم ذخیره شده آب سدها در سال آبی ۹۳-۱۳۹۲ بوده و زیان اقتصادی آب هدر رفته ناشی از این ضایعات ۱/۹۲۲۹۷ میلیارد ریال است.)
او ادامه داد: شناسایی روش‌های مناسب مشارکت بخش خصوصی در حفاظت از منابع، تأمین، تولید و مصرف آب و تهیه نقشه رویکردهای استراتژیک توسعه مشارکت بخش خصوصی در فعالیت‌های بخش آب و آسیب‌شناسی طرح احیا و تعادل‌بخشی و تدوین نقشه راه و سند راهبردی احیا و تعادل‌بخشی آب‌های زیرزمینی از فعالیت‌های این مرکز است.
تدوین نقشه راه حکمرانی خوب آب در کشور، تدوین طرح تشکیل مرکز ملی خشکسالی در ایران با عاملیت مردم و حمایت دولتاز فعالیت‌های مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران است.
او ادامه داد: از دیگر اقدامات مؤثر این مرکز، تفاهم‌نامه سند ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی است که ابتدا به صورت دوجانبه بین اتاق ایران و وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۳۹۷، در حاشیه دومین کنفرانس دوسالانه اقتصاد آب و سپس در سال ۱۴۰۰ با پیوستن وزارت نیرو به صورت سه جانبه منعقد گردید. مطابق این تفاهم‌نامه در نظر است مصرف آب کشاورزی طی ده سال بین ۲۰ تا ۲۵ درصد کاهش یابد. مقدمات انجام این طرح آماده گردیده است.
افزایش بهره‌وری بدون اصلاح نظام تخصیص آب منجر به صرفه‌جویی واقعی آب نخواهد شد، به همین منظور سومین کنفرانس دوسالانه اقتصاد آب در روز دوم اسفند امسال با موضوع آشکارسازی آثارجامع آب در تخصیص و بازتخصیص آب برگزار شد.
شریعتمدار تاکید کرد: ما شاهد کاهش قابل توجه رواناب‌های سطحی و افت مداوم تراز آب‌های زیرزمینی در کشور، بروز پدیده فرونشست زمین، خشک‌شدن تالاب‌ها و دریاچه‌ها، بروز پدیده ریزگردها و تهدید پایداری سرزمینمان هستیم. موارد مذکور توأم با افزایش جمعیت و تغییر اقلیم، مسئلهٔ آب را به ابرچالش کشور تبدیل کرده است.
او تصریح کرد: به باور بسیاری از متخصصان، فرصت برای عبور از این ابرچالش بسیار کم است و درصورت عدم استفاده از فرصت‌های موجود، مواجهه با این ابرچالش پیچیده‌تر و پرهزینه‌تر خواهد شد. ما بر این باوریم که فرصت طلایی ما برای مهار این ابرچالش، فقط یک دورهٔ ۱۰ ساله «ریاضت آبی» است و در صورتی‌که از این فرصت استفاده نکنیم پایداری این سرزمین به خطر خواهد افتاد. انجام این ریاضت بدون «مشارکت همگانی» میسر نیست.
به‌گفته شریعتمدار همهٔ ارکان جامعه اعم از سیاستگذاران، تصمیم‌گیران، اصحاب رسانه، تشکل‌های مدنی و مهم‌تر از همه بهره‌برداران باید در این مسیر مشارکت کنند. برای انجام این «ریاضت آبی» و جهت رسیدن به «مشارکت همگانی» نیاز به تغییر در رویکردها و پذیرش لزوم مشارکت ذی‌نفعان و بهره‌برداران توسط سیاستگذاران و تصمیم‌سازان است و ضروری است که این تغییرات با شتاب همراه باشد.
رئیس مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران گفت: مسئله آب اکنون در اتاق ایران یکی از اولویت‌های ویژه است و بر همین اساس شعاری که برای هشتمین بزرگداشت روز ملی آب انتخاب شده، منطبق با شعار روز جهانی آب، «ریاضت آبی، مشارکت همگانی و شتاب در تغییر» در نظر گرفته شده است.
حسین سلاح ورزی نایب‌رئیس اتاق ایران با اشاره به اینکه این همایش فرصت خوبی برای هم‌صدایی و همدلی دست‌اندرکاران مسئولان و دلسوزان برای مرور گذشته و همین‌طور طرح دیدگاه‌های جدید است گفت: سازمان ملل بر شتاب جوامع در ایجاد تغییر و افزایش تلاش‌ها به چهار برابر روند قبلی برای حل مسائل آب تأکید کرده است. محدودیت منابع آب زیرزمینی، فرونشست زمین، تهدیدات مربوط به ریزگردها، تهدید کسب‌وکارهای وابسته به آب و کشاورزی، بروز تعارضات اجتماعی و تهدید پایداری سرزمین همه حاکی از ضرورت تغییر تصورات و اقدامات متوهمانه و متوقعانه فراتر از ظرفیت اکوسیستمی این سرزمین است.
سلاح ورزی افزود: شرایط موجود و ادامه این روند حاکی از این است که متخصصان و روشنفکران نتوانستند گفت‌وگو و تعامل را اولاً در خود جامعه روشنفکری و ثانیاً بین جامعه روشنفکری و حاکمیت بگشایند. نهادسازی و همکاری جامعه روشنفکری با اتخاذ تدابیری برای گشودن باب گفت‌وگو با اصحاب قدرت می‌تواند در اثرگذاری جامعه روشنفکری ایران کارساز باشد.
او تأکید کرد: در این رویداد همه دست‌اندرکاران و مشاغل و نهادهای مختلف را به گشودن باب گفت‌وگو و تسریع در ایجاد تغییر در الگوی مصرف آب در زندگی روزمره و کسب‌وکار خود دعوت می‌کنیم. همچنین به منظور احیای مدیریت آب کشور تصمیم سازان و برنامه ریزان و دولتمردان را به تغییر در رویکرد و به کاری گیری راه‌کارهای مدبرانه و مؤثر و ایجاد اجماع و جریان سازی در سطوح مختلف دعوت می‌کنیم.
او با طرح این پیشنهاد که با به‌کارگیری ظرفیت‌های علمی کشور و نخبگان و بخش خصوصی و ذی‌نفعان و با مشارکت قوای سه‌گانه نقشه راه برون‌رفت از بحران محیط‌زیست تهیه شود ادامه داد: این برنامه باید بر اساس برنامه زمانبدی و قبول تفکیک مسئولیت دستگاه‌ها و نهادها و بخش‌های مختلف به سرعت اجرایی شود. دهه آینده دهه ریاضت آبی در کشور است. و نیازمند تعامل بخش‌های دولتی و خصوصی و همه اجزای کشور برای ایجاد تغییرات سریع در این بخش است.
او تأکید کرد: در راستای ایجاد تغییر ظرفیت تهیه و تدوین برنامه هفتم توسعه فرصت مغتنم است که امیدوارم این فرصت از دست نرفته و پیشنهادات اتاق ایران در این زمینه توجه شود.
در ادامه راجا گوندو، مدیر سازمان اطلاعات سازمان ملل در ایران در ابتدا به اقدام مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران در حزه آب اشاره کرد که افزایش آگاهی عمومی درباره مصرف آب و جایگاه آن در توسعه پایدار مهم است. آب نیاز ضروری بشر است ک تمامی تمدن‌ها در کنار آب تشکیل شده است. طوری که حتی هنوز هم خیلی از مهاجرت‌ها به مسئله آب بستگی دارد.
او ادامه داد: در حوزه آب و منابع آبی تغییراتی اسجاد شده و ما آماده هستیم خود را با این چالش‌ها وقف دهیم. روز جهانی آب ایجاد تغییر از طریق مشارکت همگانی است. ممانعت از مصرف پیش از حد آب و پیشگیری از آلودکی آب که در این مسیر باید گام‌های مهم برداشته شود.
گوندو درباره مسئله آب به تعادل‌بخشی و اهمیت آن اشاره کرد: باید از منابع طبیعی و آب به نفع بهینه استفاده شود. در حال حاضر حدود ۸۵ درصد تالاب‌ها رد جهان با چالش جدی مواجه شده و ۷۳۰ میلیون نفر در جهان به آب با کیفیت دسترسی ندارند. خیلی از دریاچه‌ها با کاهش سطح آب دست و پا می‌زنند. رشد جمعیت و شهرسازی و افزایش نیاز آبی در بخش صنایع و کشاورزی مشکلات زیادی ایجاد کرده است.
او تاکید کرد: برای مدیریت منابع آبی به الگوی مناسب استفاده آر آب و چرخه مناسب آبی نیاز داریم و در این مسیر باید همه جوامع و روشنفکران همکاری جدی داشته باشند.
گوندو ادامه داد: ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۸ دهه‌ای است که آب در این دهه نقش به‌سزایی دارد. اهداف اصلی جهان مصرف پایدار آب است. در این مسیر مدیریت صحیح آب با مشارکت همگانی و همکاری فرامرزی حائز اهمیت است. باید به این نکته توجه شود که با توجه به تغییرات اقلیمی، حفاظت از آب لازم است.
مدیر سازمان اطلاعات سازمان ملل در ایران به موقعیت جغرافیایی ایران اشاره کرد: ایران کشوری است در چهار شرق و غرب که نقش مهمی از نظر تعادل‌بخشی ذخایر آبی ایفا می‌کند. مزایای ایران ناشی از موقعیت جغرافیایی به گونه‌ای است که باید از این میراث گرانبها محافظت شود. در این مسیر باید مصرف آب مدیریت بهینه شود. دفتر سازمان ملل در این مسیر برنامه‌هایی دارد که می‌تواند به مصرف بهینه آب مصرف شود. باید با همکاری دولت ایران به اهداف تعیین شده در حوزه مصرف بهینه آب برسیم و در این مسیر از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم.
در پایان این همایش از منتخبان چهره برتر آب قدردرانی شد و بیانیه پایانی همایش قرائت شد.