موضوع دیپلماسی اقتصادی چند سالی است که در کشور مطرح شده و دیدگاه‌های متفاوتی درباره آن وجود دارد. بر اساس اظهارات رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گاهی از آن به عنوان بازاریابی یاد می‌شود و گاهی آن را برابر با حضور در بازار کشورهایی که روابط سیاسی گسترده با آنها داریم، می‌دانند.
محمد قاسمی، رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گفت‌وگو با «اتاق ایران آنلاین» رسیدن به تعریفی دقیق از دیپلماسی اقتصادی و در نظر گرفتن جزئیات آن را امری مهم دانست و به مطالعه‌ای که به تازگی در این مرکز درباره تعریف جامع و کامل دیپلماسی اقتصادی صورت گرفته، اشاره کرد.
به اعتقاد قاسمی چنانچه در کشور تعریف درست و دقیق از این مفهوم مهم ارائه نشود، دست پیدا کردن به آن غیرممکن خواهد بود. بدین ترتیب باید اذعان داشت دیپلماسی اقتصادی تلاش برای یافتن جایگاه واقعی ایران در سطح بین‌المللی متناسب با تغییراتی است که شاهد آن هستیم و در این راستا هم باید به شرغ و هم به غرب توجه داشته باشیم.
او برداشت‌های مختلف نسبت به دیپلماسی اقتصادی را مورد توجه قرار داد و تشریح کرد: گاهی دیپلماسی اقتصادی را برابر با بازاریابی برای کالاهای ایرانی در نظر می‌گیرند و گاهی منظور از دیپلماسی اقتصادی این است که در کشوری مانند سوریه که هزینه زیادی پرداخت کردیم در روند بازسازی و استفاده از فواید اقتصادی آن سهیم شویم.
بر اساس اظهارات رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نظم موجود جهانی که به طور عمده در دوران بعد از جنگ جهانی دوم و به ویژه بعد از جنگ سرد در جهان حاکم شد، اقتصاد لیبرال به رهبری آمریکا و جهان شمول شدن آن بود. یکی از بزرگ‌ترین کشورهایی که زیر فشار این نظم قرار گرفت ایران بود. حال که این نظم در حال تغییر است، ایران باید جایگاه مناسبی برای خود متناسب با این تحولات، تعریف کند؛ هرچند تعاریفی از این تغییرات در سطح جامعه ارائه شده، موجب عقب ماندن ایران در این نظم جدید می‌شود.
قاسمی ادامه داد: گاهی اوقات با نگاهی ساده به این عبارات که نیازی به مراوده با بلوک غرب نداریم و می توانیم بلوک شرق را جایگزین آن کنیم، مواجه می‌شویم و گاهی می‌شنویم که اگر صبر کنیم، جایگاه دلار تضعیف و خود به خود تحریم‌هایی که بر اساس مکانیسم دلار است، برطرف می‌شود. صاحبان این نوع نگرش باید به برخی سوالات پاسخ بدهند که آیا بازیگران اصلی این تغییرات، تمایلی به تغییر سریع نظم موجود دارند؟ به نظر پاسخ خیر است. آنها خود بزرگ‌ترین برندگان شرایط موجود هستند، بنابراین دلیل نمی‌بینند که به اعمال تغییرات سرعت بدهند.
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران تاکید کرد: آمادگی کافی به لحاظ فنی و سیاسی برای ایجاد نظم جدید در جهان وجود ندارد همچنین واکنش غرب راجع به این موضوع چه خواهد بود؟ این خود موضوع مهمی در این شرایط است.
به باور قاسمی تضعیف هژمونی آمریکا برای ایران فرصت است؛ اما نمی‌توان منتظر نشست تا این نظم برقرار شود و از آن استفاده کرد. فرایند توسعه هر کشوری یک فرایند دائمی، تدریجی و تعاملی است زمانی که در جهان امروز یک سال عقب بیفتی، ممکن است به اندازه ۱۰ سال بین کشور با دیگر اقتصادها، شکاف ایجاد شود. سرعت پیشرفت تکنولوژی و جایگزینی کشورها با یکدیگر به حدی است که مجبوریم از نقش منفعل خارج شده و با همه کشورهای دنیا شروع به تعامل کنیم.
رئیس مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با توجه به تبادلات ژئوپلیتیکی و تغییرات آب‌وهوایی تصریح کرد: در شرایط کنونی، گاز به عنوان یک انرژی مهم کمتر آلاینده، مورد توجه قرار گرفته است که اگر در این فضا بتوانیم با ورود تکنولوژی، میزان مصرف را مهار کنیم که به معنای بالا بردن قیمت‌ها برای مصرف کمتر نیست، اگر تکنولوژی تولید فولاد، تولید سیمان و کلیه صنایعی که گاز مصرف می‌کنند بالا برود و مصرف گاز در داخل مدیریت شود، ظرفیت مازاد برای صادرات این محصول ایجاد می‌شود و این فرصت بزرگی است که برای تغییر جایگاه نقش‌آفرینی ایران در سطح بین‌المللی موثر است.
او توجه به شرق و هم غرب برای توسعه کشور به عنوان مبنایی برای دیپلماسی اقتصادی را نکته مهمی دانست و ادامه داد: اگر اولویت‌های صنعتی خود را مشخص کنیم و بر اساس آن کشورهای مهم که باید بازارهای اصلی باشند را شناسایی کرده و سفرا و رایزنان بازرگانی خود را از بین افرادی با تجربه در همان صنعت مورد توجه در بازار هدف انتخاب و اعزام کنیم، شرایط اقتصادی کشور بهبود پیدا می‌کند. ماموریت اصلی آنها ارتقای جایگاه ایران در همان صنعت موردنظر با استفاده از شیوه‌های مختلف قابل اجراست. اگر چنین نگاهی وجود داشته باشد در دیپلماسی اقتصادی موفق می‌شویم.